private
winst
1 januari 2022
De bazen hebben ons nodig, maar wij hen niet!
In november bleek dat de
Nederlandse staat pakhuizen
vol had liggen met medische
mondmaskers, maar deze niet
wilde uitdelen. Dat zou
‘marktverstorend’ werken, zo
claimden woordvoerders en
economen in de media. Niet de
volksgezondheid kreeg voorrang,
maar de winsten van het
bedrijfsleven.
Die houding van de Nederlandse
staat is in principe geen
verrassing. Het is namelijk
precies wat burgerlijke
economen, die zeer geleerde
hogepriesters van het
kapitalisme, ons ook altijd
proberen voor te houden: als we
‘de markt’ de kans geven om
winst te maken, dient dat
uiteindelijk ook het belang
van het gewone volk.
Burgerlijke economen schetsen
graag een plaatje van de
kapitalistische economie als een
harmonieus systeem: wanneer
vraag ontstaat zal volgens hen
altijd iemand opstaan om het
aanbod te creëren - en zo kan
worden voldaan aan de
behoeften van iedereen.
Enlightened self-interest, verlicht
eigenbelang, zo noemen
burgerlijke filosofen dat ook wel.
Concurrentie zou de bedrijven
vervolgens dwingen om aan de
behoeften van de mensen te
voldoen en om goede producten
af te leveren. Anders, zo is de
gedachte, kan een bedrijf geen
winst maken. Dat hele verhaal is
een fabeltje.
Chaos door winsteconomie
Ten eerste is tegenwoordig
überhaupt geen sprake
van vrije concurrentie.
Monopoliebedrijven beheersen
hele sectoren en bepalen (al of
niet samen) de prijzen.
Voorbeelden zijn makkelijk te
vinden. De reden dat de
gasrekening voor een gemiddeld
huishouden met 900 euro per
jaar omhoog gaat, heeft ook met
die prijsbeheersing te maken.
Juist voor de jaren dat de inkoop
en winning van gas duurder
wordt, moeten gasbedrijven
officieel gasbuffers aanhouden
in Drenthe en Noord-Holland. Dat
hebben ze ook gedaan, maar
toch gaat de rekening omhoog
– zo betalen wij de extra winst
van gasmonopolies als Shell,
Exxon en Gazprom. Om dat te
kunnen verkopen als ‘goed voor
het algemeen belang’ moet je
wel een zeer geleerde prof. dr.
zijn.
Omdat groepen kapitalisten in de
eerste plaats op hun eigen
voordeel gericht zijn, is de
wereldwijde economie een chaos.
In plaats van af te stemmen
welke grondstoffen of middelen
op een gegeven tijdstip of plaats
nodig zijn, zijn groepen
kapitalisten voornamelijk op hun
eigen voordeel gericht. Het
privébezit van de
productiemiddelen leidt zo op het
ene moment tot een tekort aan
computerchips of gas, en op
andere momenten weer tot een
overvloed die ze niet kwijt
kunnen.
Ook de strijd van de
farmaceutische monopolies om
zoveel mogelijk geld te verdienen
aan het coronavirus is een
prangend voorbeeld van die
chaos. In plaats van hun kennis
over het virus te delen,
patenteren de farmaceuten hun
vaccins en medicijnen en houden
ze de formules voor elkaar
geheim.
Omdat de staat in een
kapitalistisch land niet meer is
dan de loopjongen van de
monopolies, moest zelfs
de EU accepteren dat Pfizer,
Moderna en anderen eerst hun
vaccins leverden aan de landen
die er meer voor wilden betalen.
Fundamenteel argument
Er is een fundamenteler
argument tegen het fabeltje dat
private winst goed is voor het
algemeen belang.
Alle kapitalistische winst is
uiteindelijk diefstal van werkende
mensen. Een kapitalist (m/v/x)
vergroot zijn kapitaal door de
uitbuiting van arbeidskracht –
door de arbeider te laten werken
om de waarde van dat kapitaal te
vergroten. Een arbeider krijgt
maar een fractie betaald van wat
hij of zij oplevert en de rest van
de geproduceerde waarde
verdwijnt in de zakken van de
bedrijfs- of fabriekseigenaar.
Rijk word je niet door hard te
werken, maar door anderen
voor je te laten werken.
Multimiljardair en Amazon-
eigenaar Jeff Bezos gaf dat
fundamentele principe van het
kapitalisme min of meer toe
afgelopen zomer. Hij maakte in
juli een korte ruimtereis - de
huidige rage onder de rijkste
mannen der Aarde – en bedankte
bij de persconferentie na afloop
alle medewerkers en klanten van
Amazon: ‘Jullie hebben voor dit
alles betaald!’
Bezos is maar één voorbeeld. De
hoofdzaak is: met hun
winstzucht vervullen de
kapitalisten vooral hun eigen
behoeftes. Voor de overgrote
meerderheid van de mensen
betekent het alleen uitbuiting van
hun arbeid, onderdrukking van
hun rechten en vernietiging van
hun leefomgeving.
Planeconomie
in het socialisme
Een werkelijk democratische
economie zou een planeconomie
zijn, waarin productie en aanvoer
gereguleerd is om aan de
behoeften van mensen te
voldoen, in plaats van de
kapitaalvergroting van een
kleine minderheid. In een
socialistische planeconomie
bepaalt het werkende volk
gezamenlijk waar de behoeften
het grootst zijn. Een echte
democratie – het socialisme -
is mogelijk, als de werkende
mensen van alle landen daar
gezamenlijk voor strijden.
Want welke sprookjes burgerlijke
economen ons ook proberen te
verkopen, één ding staat vast:
de bazen hebben ons nodig,
maar wij hen niet!
ziekenhuizen
socialisme
en algemeen
belang
